Tranh chấp sở hữu trí tuệ liên quan đến AI trong năm 2025 (Phần 2)
Phần 2: CÁC NGUYÊN ĐƠN DOANH NGHIỆP LIÊN KẾT LẠI ĐỂ NỘP ĐƠN KIỆN MỚI
Cuối năm 2024, chúng tôi từng đề cập rằng các chủ sở hữu IP đã dành cả năm để nộp các đơn kiện kiểu “ném mọi thứ vào bồ cầu” (kitchen sink) chống lại các công ty AI, vượt ra ngoài luật bản quyền để tìm kiếm các lý thuyết trách nhiệm mới. Chúng tôi cũng lưu ý rằng các nguyên đơn doanh nghiệp lớn với danh mục IP đáng kể ngày càng tham gia vào cuộc chiến. Năm 2025, các chủ sở hữu IP đã tăng cường gấp đôi các chiến thuật này, và chúng tôi không kỳ vọng xu hướng này sẽ chậm lại.
Tháng 2, một liên minh gồm 14 tập đoàn truyền thông lớn, bao gồm Condé Nast, The Atlantic, Forbes và The Guardian, đã kiện công ty AI Cohere, Inc. vì xâm phạm bản quyền trực tiếp và gián tiếp, xâm phạm nhãn hiệu, và chỉ định sai nguồn gốc. Đơn kiện của các tập đoàn truyền thông cáo buộc Cohere đã cào (scrape) các bài báo có bản quyền của họ, dùng chúng để huấn luyện mô hình AI, và tạo ra các đầu ra sao chép hoặc tóm tắt gần như nguyên vẹn nội dung tin tức có tường lửa. Các tập đoàn này cũng cáo buộc rằng ảo giác (hallucinations) của Cohere đã gán nội dung giả mạo cho các tổ chức tin tức hợp pháp, làm tổn hại danh tiếng của họ.
Dù vụ kiện này gương mặt tương tự như vụ kiện gây chấn động của New York Times, nó vẫn cực kỳ quan trọng vì đây là hành động tập thể lớn nhất từ trước đến nay của các tổ chức truyền thông chống lại một công ty AI, và củng cố xu hướng các nguyên đơn doanh nghiệp có nguồn lực lớn theo đuổi các thách thức pháp lý đa chiều để bảo vệ IP của họ.
Xu hướng các nguyên đơn doanh nghiệp liên kết chống lại các công ty AI tiếp tục tăng tốc vào tháng 6, khi các hãng phim lớn Disney và Universal City Studios nộp đơn kiện Midjourney tại Tòa quận Trung tâm California. Không giống như các vụ kiện gần đây tập trung vào dữ liệu đầu vào để huấn luyện AI, vụ kiện này nổi bật vì tập trung vào các đầu ra bị cáo buộc xâm phạm của Midjourney, tận dụng danh mục IP hình ảnh biểu tượng của các hãng phim. Đơn kiện liệt kê chi tiết các hình ảnh do Midjourney tạo ra sao chép các nhân vật có bản quyền nổi tiếng – bao gồm Darth Vader, Elsa, Spider-Man, Shrek và nhiều nhân vật khác – đôi khi gần như sao chép nguyên xi các cảnh phim cụ thể.
Việc Disney và Universal hợp sức nhấn mạnh lợi thế chiến lược của việc gộp nguồn lực để đối đầu với các bị đơn AI có nguồn lực mạnh, và làm nổi bật vị thế độc nhất của họ với tư cách nguyên đơn có khả năng chứng minh cáo buộc dựa trên tài sản hình ảnh dễ nhận biết – điều mà các nghệ sĩ cá nhân hoặc chủ sở hữu nhỏ hơn có thể khó đạt được. Hơn nữa, các hãng phim cáo buộc rõ ràng rằng Midjourney không triển khai các biện pháp kiểm soát đầy đủ bất chấp các yêu cầu ngừng vi phạm rõ ràng, tăng cường khả năng chứng minh vi phạm cố ý và tạo tiền đề cho mức bồi thường cao hơn.
Cả hai vụ kiện – Cohere và Midjourney – đều cho thấy những phát triển quan trọng về hướng đi của tranh tụng AI:
Thứ nhất, họ phản ánh rằng các công ty với danh mục IP khổng lồ ngày càng xem AI tạo sinh là mối đe dọa tiềm tàng đối với giá trị tài sản của họ. Thay vì đứng ngoài cuộc để xem các vụ kiện khác diễn biến thế nào, các công ty này dường như sẵn sàng tự mình khởi kiện để bảo vệ giá trị của tài sản độc quyền của họ.
Thứ hai, việc nhiều nguyên đơn doanh nghiệp cùng hợp sức trong một vụ kiện cho thấy nhận thức chiến lược rằng việc gộp nguồn lực có thể giúp quản lý chi phí và độ phức tạp của quá trình khám phẩm trong tranh tụng AI – đặc biệt là khi đối đầu với các bị đơn có nguồn lực mạnh. Các vụ kiện liên quan đến huấn luyện mô hình quy mô lớn thường yêu cầu sản xuất và xem xét các tập dữ liệu khổng lồ, cùng với giao tiếp nội bộ về phát triển mô hình và lựa chọn dữ liệu. Quá trình khám phẩm cũng có thể liên quan đến nhiều phiên bản mô hình, mỗi phiên bản có tập dữ liệu huấn luyện và tinh chỉnh riêng, thường đặt ra lo ngại về bí mật thương mại và yêu cầu thương lượng các giao thức bảo mật chi tiết, tất cả đều làm tăng chi phí tranh tụng. Đối với các công ty muốn chứng minh tác phẩm của họ đã bị dùng để huấn luyện AI, việc kiện tập thể có thể giảm gánh nặng cho từng nguyên đơn bằng cách mang lại con đường hiệu quả hơn.
Thứ ba, các đơn kiện tập thể như vậy có thể tăng cường độ tin cậy của các cáo buộc. Khi nhiều công ty cùng ngành cùng cáo buộc một hành vi gây hại tương tự, điều đó có thể làm sắc nét các lập luận về tác động thị trường và giảm bớt sự không chắc chắn xung quanh quyền khởi kiện hoặc thiệt hại cá nhân. Những động lực này cũng có thể làm mẫu cho các chủ sở hữu IP trong các ngành khác – như nhà phát triển phần mềm, nhà xuất bản trò chơi, hãng phim, nền tảng phát trực tuyến, hoặc nhà cung cấp nội dung giáo dục – những người phụ thuộc nhiều vào tác phẩm độc quyền và đang theo dõi sát sao cách các tòa án phản ứng với các cáo buộc cào dữ liệu và sao chép không được phép.
Tuy nhiên, không phải nguyên đơn doanh nghiệp nào cũng chọn tiếp tục kiện. Ví dụ, Warner Music Group (“WMG”) đã dàn xếp hai vụ kiện riêng biệt mà họ đang theo đuổi chống lại các công ty khởi nghiệp AI âm nhạc Udio và Suno trong những ngày gần đây. WMG đạt được thỏa thuận với Udio vào 19 tháng 11 năm 2025 và với Suno vào ngày tiếp theo.
Ngay sau khi các thỏa thuận này được công bố, WMG tuyên bố công khai các đối tác mới với cả hai công ty để phát triển và thương mại hóa âm nhạc do AI tạo ra, tận dụng danh mục âm nhạc và mối quan hệ nghệ sĩ của WMG. Những vụ dàn xếp và hợp tác được phối hợp này cho thấy một chuyển hướng chiến lược: thay vì chỉ tìm cách ngăn chặn các công ty AI, WMG dường như đang định vị lại mình để tham gia vào – và định hình – thị trường âm nhạc do AI thúc đẩy.
Những diễn biến này có thể báo trước hướng đi mà các tranh chấp với chủ sở hữu IP lớn đang hướng tới. Trong khi các nghệ sĩ cá nhân và chủ sở hữu quyền nhỏ hơn có thể tiếp tục theo đuổi các cáo buộc tại tòa, thì các bên lớn trong ngành ngày càng có vẻ đánh giá không chỉ rủi ro từ AI tạo sinh, mà còn là lợi ích tiềm năng của việc tích hợp công nghệ AI vào mô hình kinh doanh hiện có. Đối với những thực thể này, việc khai thác danh mục IP khổng lồ thông qua cấp phép, hợp tác hoặc đồng phát triển có thể cuối cùng sẽ mang lại lợi ích nhiều hơn so với việc theo đuổi một vụ kiện kéo dài nhằm ngăn chặn hoặc hạn chế AI.
Lược dịch từ https://www.debevoise.com/insights/publications/2025/12/ai-intellectual-property-disputes-the-year-in
